(اکنینوکوکوز- هیداتیدوز- بیماری هیداتید- کیست هیداتید)
کیست هیداتید، بیماری انگلی است که به وسیله مرحله نوزادکرم » اکی نوکوکوس گرانولوزوس « Echinococcus granulosus ایجاد می شود. تنیا اکی نوکوک، کوچکترین کرم پهن نواری است که شناخته شده و از خانواده سستودها که طول آن 3 – 5 میلی متر میباشد و به سختی با چشم دیده میشود. کرم بالغ در روده باریک سگهای آلوده زندگی میکند و از دو قسمت سر و بدن تشکیل شده است. قسمت سر دارای دو ردیف قلاب و چهار باد کش است و بدن این کرمها سه بند دارد و در آخرین بند، هزاران تخم آلوده کننده وجود دارد که بعد از پاره شدن این بند تخمها آزاد می گردند. سگ سانان آلوده از طریق مدفوع خود، تخم این کرمها را در مزارع، مراتع و سبزیکاریها پراکنده نموده، باعث آلودگی محیط میشوند. تخم انگل بسیار
کوچک وغیر قابل رویت است و دارای چند لایه کراتینی و نسبت به تغییرات محیط بسیار مقاوم است. این تخمها می توانند در 2 درجه سانتی گراد به مدت 2 سال و در خاک مرطوب و سایه به مدت چند ماه به حیات خود ادامه دهند. هر 7 تا 14 روز یکبار تخمها توسط سگ تولید و دفع می شود . چنانچه این تخمها توسط یک میزبان واسط تصادفی، مانند گاو، گوسفند، بز، شتر و یا انسان، همراه با علوفه و یا سبزیهای خام نشسته خورده شوند، جنین کوچکی از آن خارج شده که شش قلاب دارد.
به دلیل آنکه تعداد زیاد انگل در عمل جذب ویتامینهای محلول در چربی و چربیها اختلال ایجاد میکند در عفونتهای شدید ممکن است استئاتوره، کم خونی، ضعف و کاهش وزن مشاهده گردد.
اتیولوژی
ژیاردیا لامبلیا(G.lamblia) یک تک یاخته تاژکدار است که تروفوزوایت پهن و گلابی شکل آن بین ۵/۹ تا ۲۰ میکرون طول و ۵ تا ۱۵ میکرون عرض دارد. دارای دو هسته و چهار زوج تاژک است. کیست بیضوی آن، ۱۰ میکرون طول، ۸ میکرون عرض(به طور متوسط) و دو یا چهار هسته دارد.
وجود صفحه مکنده در سطح شکمیژیاردیا چسبیدن آن را به مخاط روده تسهیل مینماید. PH مطلوب برای تروفوزوایت ۶ تا ۷ است و در اثر شرایط نامساعد (اسید معده) به سرعت نابود میگردد و به نظر نمیرسد که در انتشار بیماری نقشی داشته باشد مدفوع معمولا تنها حاوی کیست است اما در زمان بروز اسهال، تروفوزوایت نیز ممکن است مشاهده شود. کیست در قسمت انتهائی ایلئوم تشکیل میشود و قادر است به مدت ۳ ماه در آب زنده بماند. غلظتهای معمول کلر که برای تصفیه آب آشامیدنی به کار میرود کیست را از بین نمیبرد. هر کیست پس از رسیدن به ژژونوم، چهار تروفوزوایت آزاد میکند.